Gitar çalmaya yeni başlayanlarda ivme çok hızlı olur. Seviye atladıkça motivasyonunuz da artar daha çok çalışırız, daha çok çalmak isteriz. Ancak çoğumuzda belirli bir süre sonra kendini tekrar etme fazı başlar. Daha fazla ilerleyemeyeceğimizi, üzerine yeni bir şey ekleyemeyeceğimizi ve bunun çok zor olduğunu düşünürüz. Özellikle ileri seviyede çalanlar için bu eşiği geçebilmek çok daha zordur. Bu aşamaya geçen öğrencilerimizde de çok sık karşılaştığımız bir sorundur bu. Sadece kendi öğrencilerimizde değil, bizimle eğitime başlayan birçok müzisyen adayının da bu süreç içerisine girip bizimle eğitime başlaması bu yazıyı yazmamıza sebep oldu.
Toplam 2 bölümden oluşan bu yazı dizimizde gitar çalanların belirli bir seviyeden sonra neden ilerleyemediğinin motivasyonel tarafını ele alacağız. Bir sonraki yazımızda ise teknik tarafına değineceğiz.
DUYGU VE MOTİVASYONLAR
Duygusal motivasyonu arttıracak şekilde bilgi ve becerinin peşinden gitmeliyiz.
Genel tanıma göre motivasyon, hedefe ya da hedeflere ulaşmak için çaba gösterme isteğidir. Tüm motivasyon teorilerinde “hedefler” söz konusudur. Bu tür bir motivasyon çerçevesi, insanların hedeflerini gerçekleştirirken kendilerini nasıl düzenledikleri ile ilgilenen özdenetim teorisini de içerir.
İki temel bileşen söz konusudur; duygu ve motivasyon. Bu kelimelerin her ikisi de aynı temel Latince köke sahiptir, yani “hareket etmek” anlamına işaret eder. Sakin, kendinde, rasyonel olmanın aksine duygu ve motivasyonlar uyarılma ya da otonom sinir sisteminin (ANS) yarattığı bedensel tepkiler hakkındaki deneyimlerimizdir. Uyarılma içerdiğinden motivasyonlar hareketlerimizi şarj eder, sürer ya da taşır. Duyguları veya güçlü motivasyonları deneyimlediğimizde, bu deneyimleri hissederiz.
Enstrüman çalışırken herhangi bir egzersizde takılmamız, istediğimiz gibi çalamamamız gibi durumlarda bazılarımız diğer kişilere göre daha çabuk motivasyon kaybı yaşar. Ancak çok büyük oranda bunların altında, bir takım teknik ya da psikolojik nedenler yatmaktadır. Bu aşamada kendimizi ‘yeteneksiz’ olarak etiketleyip kenara çekilmek yerine daha da derine inip altında yatan psikolojik, duygusal ve teknik nedenleri arayıp bulmak zorundayız. Ardından bunları bir süre test edip tekrar değerlendirmeliyiz.
ÖNERİ:
- Bunun altında yatan gerçek nedenleri bulmak.
- Motivasyonu kaybettiren şey nedir? Teknik yetersizlik? Zaman ayıramama?
- Farklı müzik türlerini keşfedin. Beğendiğiniz bölümleri çalın.
- Çalışma rutininizi değiştirin.
- Çalışma ortamınızı değiştirin.
- Kıyaslama yapmayın.
- Hedeflediğiniz şey ile zaman ayırdığınız çalışma süreci tutarlı mı?
HEDEF OLUŞTURMAK
23 Ekim 2019 tarihli Nature Communications’da yayınlanan bir çalışmada beynimizde birçok farklı öğrenme tarzının olduğunu ve bu dinamiklerin farklı beyin ağlarının ortak çalışması sonucu ortaya çıktığını gösterdi. Hedefe yönelik bir çalışma modelinin gözleme dayalı edinilen bilgiden daha kalıcı olduğu ortaya çıktı.
Bunu, gitar üzerinde çok fazla dağılmadan net ve gerçekçi hedefler belirleyerek uygulamamız, haftalık ya da aylık bir programa yönelik çalışmamız, çok fazla konuyu bir arada çalışmak yerine konseptler halinde parça parça ilerlemek olarak örneklendirebiliriz. Bildiğimiz gibi sosyal medyada çok fazla çalışacak kaynak olması her ne kadar yararımıza olsa da kafa karışıklığına da sebep oluyor.
ÖNERİ:
- Net hedefler belirleyin.
- Genellikle küçük ve kısa hedeflerle ilerleyin.
- Kendinizi o hedefe ulaşırken ve onu uygularken hayal edin.
- Güçlü yönlerinize uygun çalışmalar ve hedefler seçin.
BELİRLEDİĞİNİZ HEDEFLER KENDİ HEDEFLERİNİZ Mİ?
Belirlediğimiz hedefin ne kadarı kendi hedefimiz yoksa bir başkasının hedefi mi? Kendi isteklerimizle yeteri kadar örtüşüyor mu?
Bunu şöyle örneklendirebiliriz.
+Daha çok pratik yapmalıyım çünkü çalmak istediğim tarzda bu gerekli.
-Daha çok pratik yapmalıyım çünkü X kişiden daha iyi çalmam gerekli.
+Yeni şeyler öğrenmek kendimi iyi hissettiriyor, kendimi yenilemeyi seviyorum.
-Yeni şeyler öğrenmem gerekiyor çünkü buna zorunlu hissediyorum.
+Günde 6 saat çalışıyorum çünkü geliştiğimi hissediyorum ve bunu beni mutlu ediyor.
-Günde 6 saat çalışıyorum çünkü gitar eğitmenim öyle söyledi.
+ Grup kurmam gerekiyor çünkü yapmak istediğim müzik grup müziği ve bunu yaparken büyük keyif alıyorum.
-Grup kurup konser vermek istiyorum. Kendimi sahnede göstermem gerek.
Tory Higgins iki adet hedef belirlemeden bahseder. Bunu ‘yaklaşma motivasyonu’ diğer ise ‘anti-hedef’ yani ‘sakınma motivasyonu’ olarak adlandırır.
Örnek olarak kilo verme hedefini seçelim. Biri zayıflama isteği (yaklaşma motivasyonu) diğeri ise şişmanlamayı engellemek (kaçınma motivasyonu). İkisi de birbirinden farklı dinamiklerle çalışır. Biri ideal olan değerleri, arzuyu ya da beklentiyi temsil ederken diğeri ise başkalarının doğrultusunda içselleştirilmiş hedefleri, zorunlu hedefi temsil ediyor.
Şunu bilmekte fayda var… ‘’Yaklaşma motivasyonu’ temelinde kişi, her ortamda fırsat görür (çok iyi çalan gitaristin çaldığı bir videoyu izlediğinde moral bozukluğu yerine ondan örnek alıp çalışma arzusunun uyanması) ve daha kolay odaklanır. Diğer yandan ‘kaçınma motivasyonu’ durumunda olan biri birçok şeyi tehdit olarak görür ve daha kaygılı olur, çabuk vazgeçer. Özetlemek gerekirse ideal olan, olması iyi hissettiren ve zorunlu olan, gerekli olan arasında bir ayırım var. Bu ayırımın hangisindesiniz?
ÖNERİ
- Gitarda, müzikte yaptığınız herhangi bir şey sizin kendi varoluşunuzla örtüşüyor mu?
- Çalarken ne kadar kendiniz için çalıyor ya da çalışıyorsunuz?
MİYELİNİZASYON
Pratik yapmak becerilerimizi geliştirir. Tekrarladıkça daha hızlı sonuç alırız. Daha kolay, daha hızlı ve daha temiz çalabilmemiz onu ne kadar tekrar ettiğimize bağlıdır.
Beynimizde gri madde ve beyaz madde olmak üzere iki tip sinir dokusu vardır. Gri madde bilgiyi işler, sinir hücrelerine sinyalleri gönderir. Beyaz madde ise yağ ve sinir liflerinden oluşur. İşlenen bilgi gri maddeden akson adı verilen sinir lifi aracılığıyla omurilik ve kaslara iletilir. Bir nevi otoban işlevi diyebiliriz. Akson dediğimiz madde tıpkı bir elektrik kablosuna sarılı kılıflara benzeyen miyelin adı verilen bir cisimle sarılır. Bu, sinirsel yollardaki bilginin akışının daha da hızlanmasını sağlar ve beynin kullandığı elektrik sinyallerinde enerji kaybını azaltır. Pratik yoluyla yapılan hareketler aksonu saran miyelin kılıfının katmanlarını da arttırır. Böylece yalıtım daha güçlü olur. Her ne kadar bunu kas hafızasına yorsak da sinirsel yolların miyelinleşmesi diyebiliriz.
Pratik yapmak o amaca bizi ulaştırmamızı kolaylaştırsa da bu tek çözüm değil. Bunun ne kadar etkili olduğu, niteliği ve içeriği de önemlidir. Çalışma programımızın içeriği, ne kadar odaklanabildiğimiz, çalışma ortamımız vb.
Yukarıdaki görselde de gördüğümüz gibi miyelinli bir akson sıçramalı iken miyelinsiz olan düzdür. Miyelinli bir nöronda bilgiler diğerine ortalama 200 kat oranla daha hızlı işler.
ÖNERİ
- Pratik, pratik, pratik.
- Doğru programla çalışmak.
- Çalışma ortamını düzenli tutmak, elektronik aletleri kapatmak.
SMART TEKNİĞİ
Önceki yazılarımızda özellikle kısa vadeli belirgin hedeflerin seçilmesi gerektiğini bunun gitar gelişiminde daha hızlı sonuç verdiğini ve tatmin edici olduğunu anlatmıştık. SMART tekniği ise bir hedefin;
S (Specific): Belirli
M (Measurable): Ölçülebilir
A (Attainable): Başarılabilir
R (Relevant): Sonuç Odaklı
T (Timely): Zamanlı
Olmasıdır. Bu, çalıştığımız konuyu gerçekleştirebilir, uygulanabilir ve içselleştirilebilir hale getirir. Böylece kendimize olan güvenimiz artar ve bu da motivasyonumuzu olumlu anlamda etkiler.
Bu yüzden hedeflerimizin gerçekçi ve dürüst olması gerekir.
Örnek:
Çok yoğun iş çalışma programı olan birinin kısa sürede videosunu izlediği bir virtüöz gibi çalmayı hedeflemesi yerine, basit ve sade çalmaya yönelik hedefler belirlemesi daha gerçekçidir. Ve bunun sonucunda durumdan memnun kalması.
S (Specific): Belirli
Ne çalmak istiyorum?
Bu şekilde çalmak neden önemli?
Hangi kaynaklar var?
M (Measurable): Ölçülebilir
Başarılı olduğu zaman nasıl bileceğim?
A (Attainable): Başarılabilir
Bu amaca nasıl ulaşabilirim?
R (Relevant): Sonuç Odaklı, İlgili
Bu değerli görünüyor mu?
Bu doğru zaman mı?
Bu bizim diğer çabalarımıza / ihtiyaçlarımıza uyuyor mu?
Mevcut sosyo-ekonomik ortamda uygulanabilir mi?
T (Timely): Zamanlı
Ne zaman?
Bundan altı ay sonra gitarda ne çalabilirim?
Bundan altı hafta sonra gitarda ne çalabilirim?
Bugün ne yapabilirim?
Yazımızın ilk bölümü daha çok duygusal ve motivasyon süreciyle ilgiliydi. İkinci kısmı ise daha çok fizyolojik ve gitar teknikleriyle ilgili olacak.