Çoğu gitarist genellikle akor altyapılarının üzerine melodi oluşturmayı ya da solo çalmayı tercih eder. Bu altyapılar bazen hazır altyapılar olduğundan altyapı oluşturma beceresi solo çalma becerisine oranla geride kalabilir.
Bu yazımızda size altyapı oluştururken akor altyapısının uyumu hakkında bir takım ipuçları vereceğiz. Klasik akor dizilimlerinin nasıl dışına çıkılabileceği ile ilgili de bir sonraki yazımızda anlatacağız.
Klasik bir akor dizilimini anlamamız için basamak armonisini az çok bilmemiz gerekir.
Major gam oluşturmak için:
Major gamlardan oluşan akorlar ise:
İYİ BİR AKOR DİZİLİMİ NASIL OLMALIDIR?
Hafızada kalabilecek iyi bir akor dizilimi hikaye anlatmalıdır.
Bir akor dizilimini film gibi düşünebilirsiniz. Her filmin mantıklı bir başlangıç, gelişme ve sonucu vardır. Sürekli bir gelişim halindedir.
Tıpkı filmlerde olduğu gibi akor dizilimlerinin de bir başlangıcı ve bitişi olmalıdır.
Dizilim içindeki her bir akoru yapı olarak hayal edebilirsiniz. Bazılarının sesi mutlu bazılarının ise hüzünlü, gergin, bazılarının ise huzurlu sesleri vardır.
Müzisyen olarak görevimiz bunları bir araya getirerek bütünlük içerisinde bir anlam oluşturabilmek.
Akorları inşa ederken iki şeyi gözden kaçırmayın.
1. Her bir akor bu tonun içinde neyi ifade eder?
2. Akorlar ardı ardına çalındığında nasıl duyuluyor?
HER BİR AKOR TONUN İÇİNDE NEYE HİZMET EDİYOR?
Her bir anahtarda yedi tane diatonik triad akoru bulunur. Her biri birbiriyle ilişkilidir. Bu ilişki kapsamında bazıları sahip olduğumuz endişe, gerginlik, huzur, kızgınlık gibi duyguları harekete geçirir.
Çok tekniğe girmeden bu akorların rollerine bir bakalım.
- AKOR Karar ses stabil.
- AKOR hareket halinde, bir sonraki akora geçme eğiliminde.
- AKOR Stabil, I. Akordan daha az stabil.
- AKOR Hareket halinde, bir sonraki akora geçme eğiliminde.
- AKOR Gergin, başka bir akora geçme eğiliminde.
- AKOR Stabil, I. Akordan daha az stabil.
- AKOR Gergin, başka bir akora geçme eğiliminde.
BİR AKOR DİĞERİNİN ARDINDAN ÇALINDIĞINDA NASIL BİR ETKİ BIRAKIYOR?
Akor diziliminde akorları birleştirdiğimizde, bazıları daha iyi sonuç veriyor. Bazı akorlar birlikte çok etkili bir sonuç verirken bazıları sadece ‘idare eder’ etkisi verir.
Ortak akor hareketlerini inceleyelim:
- AKOR > HERHANGİ BİR AKORA GİDEBİLİR
- AKOR > V. YA DA VII. AKORA GİDEBİLİR
- AKOR > VI. AKORA GİDEBİLİR
- AKOR > V. YA DA VII. AKORA GİDEBİLİR
- AKOR> I. YA DA III. AKORA GİDEBİLİR
- AKOR > II YA DA IV. AKORA GİDEBİLİR
- AKOR > I. YA DA III. AKORA GİDEBİLİR
Sadece gidilebilecek akorlar bunlar değildir. Unutmayın, özgürsünüz. Bu kurallar bir akorun bir sonraki akora giderken sıradakinin nasıl olacağını belirler. Kendi şarkılarınızda kendi akor dizilimlerinizi oluşturmak isteyebilir, daha gergin akorlar oluşturabilirsiniz. Bu kurallar sadece başlangıçta size fikir verir.
SON OLARAK
- Her anahtarın yedi tane diatonik akorları vardır.
- Her bir akorun bir formülü vardır.
- Her bir akor sisteminin tutarlı bir dizilimi, başlangıcı ve bitişi olmalıdır. Sürekli gelişmeli ve hareket halinde olmalıdır.
- Bazı akorlar duyulduğunda gergin, stabil, ve kararsızdır.
- Akor değişimlerinde kurallar vardır. Bu kurallar besteciye göre bozulabilir.
Klasik yönteme göre oluşturduğumuz her bir altyapı o tona ait olan akorların birleşiminden meydana geliyor.
Bu sistemin dışına çıkmadan önereceğimiz bir takım akor dizilimleri olacak. Bir sonraki yazımızda ise bu sistemi bozarak, dışına çıkarak başka altyapılar elde edecek ve şarkılardan örnekler vereceğiz.
KLASİKLEŞMİŞ AKOR DİZİLİMLERİ VE ŞARKI ÖRNEKLERİ
I – IIm DİZİLİMİ
E (I) – F#m (IIm)
The Beatles – Don’t Let me Down
I – IV DİZİLİMİ
E (I) – A (IV)
The Clash – Should i stay or should i go
I – V DİZİLİMİ
D (I) – A (V)
John Lennon – Give Peace a Chance
I – VIm DİZİLİMİ
C (I) – Am (VIm)
George Harrison – My Sweet Lord
I – II –IV DİZİLİMİ
E (I) – F#m (II) – A (IV)
The Beatles- And Your Bird Can Sing
I – IIm – V DİZİLİMİ
E (I) – B (V) F#m (II)
The Beatles – With a Little Help from My Friends
I – IV –V DİZİLİMİ
C (I) – F (IV) –G (V)
Bob Dylan – Like a Rolling Stone
MIXOLYDIAN MODU
Yukarıda bahsettiğimiz ve her Major tondan örneklendirdiğimiz akor dizilimlerinin üzerinde bir takım değişikikler yapabiliriz.
Rock müzikte 7. Ses olan Diminished akoru nadiren kullanıldığı için bu akor değişime uğratılır.
En sık kullandıklarımızdan biri ise Mixolydian akor dizilimidir.
Buna göre, 7. Sesimizdeki Diminished akoru yarım ses pesleşerek ve Major akora çevrilerek mümkündür.
E Mixolydian akor dizilimi:
E F#m G#m A B C#m D (değişime uğradı) E
I – VII- IV DİZİLİMİ
E (I) – D (IV) – A (V)
I – VII- IV DİZİLİMİ
D (I)- C (VII)- G (IV)
I – IIm – IIIm – IV DİZİLİMİ
C (I) – Dm (IIm) – Em (IIIm) – F (IV)
The Beatles – Getting Better (chorus)
I – IIm – IIIm – IV – V – VIm DİZİLİMİ
D (I) – Em (IIm) – F#m (IIIm) – G (IV) – A (V) –Bm (VIm)
I – VI – IV –V DİZİLİMİ
A (I) – F#m (VIm) – D (IV) – E7 (V) – A (I)
